سالها پیش جنس لنزها تنها از شیشه بودند، اما امروزه طیف گستردهای از لنزها که از مواد مختلفی ساخته میشوند برای مطابقت با سبکهای زندگی مختلف در دسترس هستند. در حقیقت امروزه کمتر از شش درصد لنزهای چشمی از شیشه ساخته میشوند. انتخاب جنس لنزها بستگی به میزان فعالیت شما، راحتی، نیازهای بینایی شما و توصیه های پزشک شما دارد. جنس لنزها از مواد مختلف زیر هستند:

لنزهای کامپوزیتی

مزایا: ساخته شده از مواد مختلف، نازک و بادوام بودن

لنزهای کامپوزیتی از پلی کربنات، تراویکس (Trivex) و سایر مواد تشکیل میشوند. این لنزها از لنزهای پلاستیکی معمولی نازکتر و سبکتر هستند همچنین 100% در برابر اشعه ماورای بنفش خورشید از چشمها محافظت میکنند و در برابر ضربه 10 برابر مقاومتر از لنزهای پلاستیکی و شیشه‌ای هستند. این لنزها در برابر خراش سطحی بسیار مقاوم هستند، روکش مقاوم این لنزها آنها را تقریبا به اندازه شیشه سخت میکند.

لنزهای پلیکربنات و تراویکس در صورت استفاده از روکش ضد بازتابی (AR)، دید واضحتر و راحت‌تری خواهند داشت. پوشش AR انعکاس‌های منحرف‌کننده لنز را که میتوانند در بینایی تداخل ایجاد کند از بین میبرد، به خصوص هنگام رانندگی در شب یا در شرایط کم نور.

لنزهای پلی کربناتی

لنزهای ساخته شده از پلی کربنات در اوایل دهه 1980 در پاسخ به تقاضا برای لنزهای سبک و مقاوم در برابر ضربه معرفی شدند. از آنجایی که احتمال شکستگی آنها نسبت به لنزهای پلاستیکی معمولی کمتر است، این جنس لنزها برای طراحی عینکهای بدون سیم که لنزها با اتصالات مته به اجزای قاب وصل می شوند، گزینه مناسبی هستند.

بیشتر لنزهای پلاستیکی در فرایند قالبگیری ریختهگری ساخته میشوند، پلی کربناتهای ترموپلاستیک ابتدا یک ماده جامد به شکل گلوله‌های کوچک هستند. در فرآیند تولید لنز که به نام ریختهگری تزریقی معروف است، گلوله‌ها تا زمانی که به صورت کامل ذوب شوند در معرض حرارت قرار میگیرند. سپس پلی کربنات مایع به سرعت در قالبهای لنز تزریق میشود، تحت فشار زیاد فشرده و سرد میشود تا در عرض چند دقیقه یک محصول لنز آماده تولید گردد.

لنزهای تراویکس (Trivex)

در سال 2001، پیتسبورگ پن (Pittsburgh, Penn) یک نمونه از جنس لنزها به نام تراویکس را معرفی کرد. مانند جنس لنزها ی پلی کربنات، لنزهای ساخته شده از تراویکس نیز نسبت به لنزهای پلاستیکی معمولی یا شیشه ای نازکتر، سبکتر و بسیار مقاومتر در برابر ضربه هستند.

لنزهای تراویکس از یک مونومر مبتنی بر اورتان ساخته شدهاند و شبیه جنس لنزها ی پلاستیکی در فرآیند ریختهگری تزریقی تولید میشوند.

تفاوت اساسی بین جنس لنزها‌ی پلی کربناتی و تراویکس این است که جنس لنزها‌ی تراویکس از ارزش Abbe (شاخصی برای اندازهگیری میزان پراکندگی یا تجزیه‎ نور هنگام عبور از لنز است) بالاتری برخوردار هستند. این ویژگی به این دلیل است که لنزهای تراویکس از یک مونومر مبتنی بر اورتان ساخته شده‌اند، به همین دلیل نور کمتری را منکسر میکنند. لنزهایی که ارزش Abbe بالاتری دارند دید واضحتر و روشن‌تری را ارائه میدهند. هنگامی که در ساخت لنزها از موادی با ارزش پایین Abbe استفاده میشود، در اطراف چراغها هاله‌های رنگی یا رنگین‌کمانی مشاهده میشود. پس به دلیل ارزش بالای Abbe، لنزهای تراویکس تجربه نوری بهتری نسبت به لنزهای پلی کربناتی ایجاد میکنند. مخصوصا برای کسانی که از لنزهای قویتر استفاده میکنند این ویژگی اهمیت بیشتری دارد، زیرا شدت ناهنجاری‌ها با افزایش میزان درجه لنز افزایش مییابد.

بنابراین در شرایطی که وضوح بینایی مهم باشد ممکن است بخواهید از جنس لنزها ی با ارزش بالاتر Abbe استفاده بکنید در نتیجه میتوانید بر روی لنزهای تراویکس سرمایهگذاری کنید. همچنین اگر به یک لنز قویتر از حد متوسط نیاز دارید از لنزهای تراویکس استفاده کنید. این لنزها از ناهنجاری‌های آزار دهنده در دید روزانه جلوگیری میکنند.

جنس لنزها

لنزهای پلاستیکی

مزایا: سبک، مقاوم در برابر ضربه، به صورت گستردهای تجویز میشوند.

جنس لنزها ی پلاستیکی بسیار سبکتر از لنزهای شیشهای هستند و به دلیل راحتی، دوام و مقاومت آنها در برابر ضربه به صورت گسترده‌ای تجویز میشوند. عوامل بسیاری مانند ایمنی، قیمت مناسب و غیره در محبوبیت آنها نقش دارند. این لنزها به دلیل سطح نرمی که دارند به راحتی خراشیده میشوند به همین دلیل برای جلوگیری از آسیب و خراشیدگی آنها معمولا از یک روکش مقاوم در برابر خراش بر روی سطح آنها استفاده میشود.

هر نوع رنگ فتوکرومیک را میتوان روی یک لنز پلاستیکی اعمال کرد. در صورت وجود نور زیاد، لنزهای فوتوکرومی تیره میشوند و با کمبود نور کم‌رنگ‌تر میشوند. لنزهای پلاستیکی بسیار بادوام هستند. لنزهای پلاستیکی نشکن هستند و به همین دلیل گزینه مناسبی برای کسانی هستند که به صورت فعال در ورزشها شرکت میکنند.

معایب این لنزها: لنزهای پلاستیکی کیفیت نوری کمتری نسبت به لنزهای شیشه‌ای دارند. اما شاخص ضریب شکست بالاتری دارند. به طور معمول لنزهای پلاستیکی از لنزهای شیشه‌ای ضخیم‌تر هستند، اما جنس لنزهای پلاستیکی نازکی نیز برای استفاده های خاص در دسترس است.

ماده فسفوریل کولین به کار رفته در تولید لنزهای رنگی

مواد فسفوریل کولین (PC) به طور فزایندهای در صنعت لنزهای چشمی مورد استفاده قرار میگیرد. این ماده سازگاری زیستی دارد و به همین دلیل معمولا در ساخت ایمپلنت‌های پزشکی و پروتز نیز مورد استفاده قرار میگیرد.

پوشش PC در لنزهای چشمی باعث کاهش تبخیر آب از سطح چشم شما میشود. این پوشش باعث میشود چشمان شما برای مدت طولانی هیدراته شود و به همین دلیل به چشم شما راحتی میبخشد. اگر لنزهای چشمی دیگر شما باعث تحریک چشم شما میشوند، که معمولا ناشی از ساخت پروتئین و لیپیدها است، باید سعی کنید از لنزهای چشمی که دارای پوشش PCهستند، استفاده کنید. ویژگی زیست سازگاری آن خطر ابتلا به سوزش چشم را به شدت کاهش میدهد.

لنزهای چشمی که حاوی ماده فسفوریل کولین هستند، بهتر از لنزهای چشمی هیدروژل معمولی باعث کاهش خشکی چشم میشوند. همچنین میتوان این لنزها را در رنگهای متنوعی تولید کرد. اگر استفاده از لنزهای چشمی دیگر باعث ایجاد خشکی و ناراحتی در چشمان شما میشوند استفاده از لنزهایی که دارای پوشش PC هستند به شدت توصیه میشود.

یکی از اصلیترین دلایلی که هنگام استفاده از لنزهای چشمی، چشمان شما احساس ناراحتی میکنند این است که بدن شما در مقابل ورود اشیا خارجی به چشم از خود مقاومت نشان میدهد. به همین دلیل اطراف لنزهای چشمی با پروتئینها، لیپیدها و سلولهای مایع دیگر پوشش داده میشود.

با این حال، شما میتوانید از این واکنش دفاعی که باعث ایجاد ناراحتی میشود جلوگیری کنید. اگر از جنس لنزها‌یی که پوشش PC دارند استفاده کنید، بدن شما سعی در مبارزه با آن نخواهد کرد زیرا آن را به عنوان یک ماده خارجی قلمداد نمی‌کند.

لنزهای شاخص متوسط پلاستیکی (Mid-Index)

مزایا: سبک، باریک، مناسب برای اکثر درمانهای چشمی

این لنزها باریکتر و سبکتر از انواع لنزهای پلاستیکی هستند. این لنزها برای انواع مختلف درمانهای محافظتی مانند روکشهای فتوکرومیک و ضد انعکاس قابل استفاده هستند. معمولا لنزهای قوی که برای درمان دوربینی استفاده میشوند باید ضخیم باشند. اما استفاده از این نوع لنزها باعث میشود ضخامت لنز به حداقل برسد، بنابراین مقرون به صرفه‌تر از لنزهای شاخص بالا هستند.

لنزهای شاخص بالای پلاستیکی (High-Index)

مزایا: لنزهای سبکتر و باریکتر برای نسخههای قویتر

این جنس لنزها یک ماده پلاستیکی با شاخص بالا هستند. آنها حتی در استفاده طولانی مدت راحتند و دید واضحی را ارائه میدهند. استفاده از روکش ضد انعکاس در این لنزها باعث وضوح دید میشود، مخصوصا در هنگام شب. این لنزها معمولا در برابر خراشیدگی نیز مقاوم هستند.

لنزهای شاخص بالا، نور را با کارایی بیشتری نسبت به لنزهای استاندارد خم میکنند، به این معنی که از لنزهای باریکتر و سبکتر میتوان برای اصلاح نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم استفاده کرد. این امر به ویژه برای افرادی که نیاز به تصحیح بینایی شدید دارند، بسیار مهم است، زیرا لنزهای سنتی ضخیم و سنگین هستند.

تمام لنزهای تجویز شده با خمش نور کار میکنند به گونه‌ای که مستقیما نور را بر روی شبکیه چشم متمرکز میکنند. اگر نقطه کانونی تمرکز نور در جلوی شبکیه چشم قرار بگیرد فرد نزدیک‌بین است و در دیدن اشیا دور مشکل دارد. اگر نقطه کانونی تمرکز نور در پشت شبکیه چشم قرار بگیرد فرد دوربین است و در دیدن اشیا نزدیک مشکل دارد. لنزهای شاخص بالا که نازک نیز هستند نور را به شکل فوقالعاده‌ای خم میکنند. به همین دلیل این لنزها از لنزهای دیگر نازکتر و سبکتر هستند.

از جمله معایب این لنزها این است که بسیار بازتابنده هستند به همین دلیل توصیه میکنیم از یک لنز ضد انعکاسی استفاده کنید همچنین این لنزها از لنزهای معمولی گرانتر هستند.

لنزهای وضوح بالا (HD)

مزایا: لنزهای دیجیتالی سفارشی برای همه نسخه‌ها

جنس لنزها‌ی HD که به آنها لنزهای دیجیتالی نیز گفته میشود. مهمترین پیشرفت در مواد متشکله لنزها در 100 سال گذشته محسوب میشوند. هنگامی که به تفاوت یک تلویزیون قدیمی و آنالوگ با یک تلویزیون جدید و یا تفاوت تلفن‌های همراه اولیه با تلفن‌های دیجیتال امروزی نگاه میکنیم متوجه تفاوت بین لنزهای قدیمی و لنزهای HD میشویم. یک مطالعه جدید که توسط دانشگاه کالیفرنیا در برکلی انجام گرفته است نشان میدهد که ترجیح مصرف کنندگان در استفاده از لنزهای HD نسبت به لنزهای معمولی به این دلیل است که این جنس لنزها در هنگام مشاهده اشیا میدان دید وسیعتری را نسبت به لنزهای معمولی فراهم میکنند.

لنزهای HD متناسب با نیازهای شما میتوانند رنگها را روشنتر و شفافتر کنند و همه چیز را به شدت فوکوس کنند.

برخلاف لنزهای سنتی، لنزهای HD با استفاده از فناوری رایانه‌های دیجیتالی و ابزارهای برش الماس ساخته میشوند که باعث میشود این جنس لنزها برای چشم هر شخصی سفارشی ساخته شوند. از خواندن و رانندگی گرفته تا استفاده از رایانه، عدم انتخاب لنز مناسب میتواند بر روی بینایی شما تأثیر بگذارد. لنزهای HD میتوانند سطح بی‌سابقه‌ای از تصحیح بینایی را ممکن سازند زیرا این لنزها بر اساس اسکن دیجیتالی چشمها طراحی میشوند. در نتیجه این تصحیح بینایی حاصل شده باعث بهبود بینایی شخص میشود. هنگام استفاده از این جنس لنزها دیدی واضحتر و روشنتر را تجربه خواهید کرد خواه نزدیک‌بین، دوربین و یا آستیگمات باشید. این لنزها نازک و سبک هستند و برای استفاده طولانی حتی با قویترین نسخه‌ها ایده‌آل هستند.

لنزهای HD با دو نوع فناوری مختلف ساخته میشوند: Wavefront و Free-Form

لنزهای قوسدار (Free-Form)

لنزهای Free-Form با تجهیزات صفحه تراشی کنترلی کامپیوتری ساخته میشوند بنابراین بسیار دقیقتر هستند. این جنس لنزها علاوه بر وضوح بینایی از مزایای زیر نیز برخوردارند.

دید عالی در شب و نور کم: کاهش درخشش و جلوه‌های هاله‌ای ناشی از منابع نور متمرکز در شبها (چراغهای اتوموبیل، چراغ‌های راهنمایی و غیره…)

از کنتراست قابل توجهی برخوردارند: دید واضح‌تر

دید رنگی استثنایی: به دلیل عبور میزان نور بیشتری از این لنزها، رنگها روشن‌تر و پر رنگ‌تر دیده میشوند.

لنزهای WAVEFRONT

این نوع از لنزهای HD با کمک همان فناوری پیشرفته ساخته شده برای اندازه گیری اپتیک چشم قبل از عمل جراحی چشم لیزیک ساخته میشوند. Wavefront ابزاری کامپیوتری است که امواج نوری یکنواخت را به چشم میتاباند امواج منعکس شده از سطح شبکیه چشم منعکس میشوند. نور بازگشتی از شبکیه چشم برای ارزیابی همه نواقص نوری از جمله بی نظمی‌های مراتب بالاتر مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد. هنگام ساخت این نوع از جنس لنزها این اندازه گیری‌ها در یک فرایند ساخت کنترل شده توسط کامپیوتر برای ساخت لنزهای سفارشی و کیفیت بالا مورد استفاده قرار میگیرند.

لنزهای پلاریزه

برای ساخت عینک آفتابی معمولاً از لنزهای پلاریزه استفاده میشود. آنها معمولاً به رنگهای خاکستری یا قهوه‌ای موجود هستند اما در بسیاری از رنگ‌های دیگر نیز موجود هستند. لنزهای قطبی شده عمودی با مسدود کردن نور منعکس شده پلاریزه شده، میزان بازتاب نور را کاهش میدهند. لنزهای پلاریزه سالهاست توسط صیادان استفاده میشوند، تا دید بهتری در هنگام بازتابش نور از سطح آب داشته باشند.

جنس لنزها

لنزهای فتوکروماتیک

لنزهای فتوکروماتیک دارای یک پوشش شیمیایی ویژه هستند که باعث میشود آنها در مواجه با نورخورشید تیره شده و در محیط‌های کم نور روشن شوند. لنزهای فتوکروماتیک برای افرادی که مایل به داشتن یک جفت عینک آفتابی با نسخه نیستند بسیار عالی هستند. ویژگی مهم این لنزها این است که در هنگام رانندگی نیز تیره نمیشوند. شیشه جلوگیرنده مانع از رسیدن اشعه ماورابنفش به لنز میشود.

روکشهای ضد انعکاس لنزها

برای کاهش میزان بازتاب داخلی و خارجی روی سطح لنز از یک لایه ضد انعکاس در لنزها استفاده میشود. این لایه میزان نور منتقل شده از طریق لنز را افزایش میدهد و این باعث بهبود کیفیت بینایی میشود. روکش ضد انعکاسی همچنین باعث کاهش درخشش و هالههای ناخواسته در شب میشود. در حالی که هر کسی میتواند از یک پوشش ضد انعکاس بهره‌مند گردد، این روکش به ویژه برای افرادی که از لنزهای قویتری استفاده میکنند، بسیار مفید است، به خصوی افرادی که در شب کاهش بینایی دارند.

https://www.o-lens.co.in/blogs/o-lens/what-is-the-phosphorylcholine-material-of-color-lens

https://www.fashioneyewear.co.uk/blog/eye-health-info/glass-vs-plastic-lenses-which-is-right-for-you

https://www.nvisioncenters.com/glasses/high-index-lenses/#high

https://www.thevisioncouncil.org/content/lens-materials/adults

https://www.smartbuyglasses.co.in/optical-center/eyeglasses/polycarbonate-or-trivex-lenses

https://murataeyecare.com/eyeglasses/hd-lens/

https://www.verywellhealth.com/a-myriad-of-lens-options-3421908

https://www.allaboutvision.com/lenses/polycarb.htm