سالها پیش جنس لنزها تنها از شیشه بودند، اما امروزه طیف گسترده­ای از لنزها که از مواد مختلفی ساخته می­شوند برای مطابقت با سبک­های زندگی مختلف در دسترس هستند. در حقیقت امروزه کمتر از شش درصد لنزهای چشمی از شیشه ساخته می­شوند. انتخاب جنس لنزها بستگی به میزان فعالیت شما، راحتی، نیازهای بینایی شما و توصیه ­های پزشک شما دارد. جنس لنزها از مواد مختلف زیر هستند:

لنزهای کامپوزیتی

مزایا: ساخته شده از مواد مختلف، نازک و بادوام بودن

لنزهای کامپوزیتی از پلی کربنات، تراویکس (Trivex) و سایر مواد تشکیل می­شوند. این لنزها از لنزهای پلاستیکی معمولی نازک­تر و سبک­تر هستند همچنین 100% در برابر اشعه ماورای بنفش خورشید از چشم­ها محافظت می­کنند و در برابر ضربه 10 برابر مقاوم­تر از لنزهای پلاستیکی و شیشه­‌ای هستند. این لنزها در برابر خراش سطحی بسیار مقاوم هستند، روکش مقاوم این لنزها آنها را تقریبا به اندازه شیشه سخت می­کند.

لنزهای پلی­کربنات و تراویکس در صورت استفاده از روکش ضد بازتابی (AR)، دید واضح­تر و راحت­‌تری خواهند داشت. پوشش AR انعکاس‌های منحرف­‌کننده لنز را که می­توانند در بینایی تداخل ایجاد کند از بین می­برد، به خصوص هنگام رانندگی در شب یا در شرایط کم نور.

لنزهای پلی کربناتی

لنزهای ساخته شده از پلی کربنات در اوایل دهه 1980 در پاسخ به تقاضا برای لنزهای سبک و مقاوم در برابر ضربه معرفی شدند. از آنجایی که احتمال شکستگی آنها نسبت به لنزهای پلاستیکی معمولی کمتر است، این جنس لنزها برای طراحی عینک­های بدون سیم که لنزها با اتصالات مته به اجزای قاب وصل می شوند، گزینه مناسبی هستند.

بیشتر لنزهای پلاستیکی در فرایند قالب­گیری ریخته­گری ساخته می­شوند، پلی کربناتهای ترموپلاستیک ابتدا یک ماده جامد به شکل گلوله‌­های کوچک هستند. در فرآیند تولید لنز که به نام ریخته­گری تزریقی معروف است، گلوله­‌ها تا زمانی که به صورت کامل ذوب شوند در معرض حرارت قرار می­گیرند. سپس پلی کربنات مایع به سرعت در قالبهای لنز تزریق می­شود، تحت فشار زیاد فشرده و سرد می­شود تا در عرض چند دقیقه یک محصول لنز آماده تولید گردد.

لنزهای تراویکس (Trivex)

در سال 2001، پیتسبورگ پن (Pittsburgh, Penn) یک نمونه از جنس لنزها به نام تراویکس را معرفی کرد. مانند جنس لنزها ی پلی کربنات، لنزهای ساخته شده از تراویکس نیز نسبت به لنزهای پلاستیکی معمولی یا شیشه ای نازک­تر، سبک­تر و بسیار مقاوم­تر در برابر ضربه هستند.

لنزهای تراویکس از یک مونومر مبتنی بر اورتان ساخته شده­اند و شبیه جنس لنزها ی پلاستیکی در فرآیند ریخته­گری تزریقی تولید می­شوند.

تفاوت اساسی بین جنس لنزها‌ی پلی کربناتی و تراویکس این است که جنس لنزها‌ی تراویکس از ارزش Abbe (شاخصی برای اندازه­گیری میزان پراکندگی یا تجزیه‎ نور هنگام عبور از لنز است) بالاتری برخوردار هستند. این ویژگی به این دلیل است که لنزهای تراویکس از یک مونومر مبتنی بر اورتان ساخته شده­‌اند، به همین دلیل نور کمتری را منکسر می­کنند. لنزهایی که ارزش Abbe بالاتری دارند دید واضح­تر و روشن­‌تری را ارائه می­دهند. هنگامی که در ساخت لنزها از موادی با ارزش پایین Abbe استفاده می­شود، در اطراف چراغ­ها هاله‌­های رنگی یا رنگین­‌کمانی مشاهده می­شود. پس به دلیل ارزش بالای Abbe، لنزهای تراویکس تجربه نوری بهتری نسبت به لنزهای پلی کربناتی ایجاد می­کنند. مخصوصا برای کسانی که از لنزهای قویتر استفاده می­کنند این ویژگی اهمیت بیشتری دارد، زیرا شدت ناهنجاری­‌ها با افزایش میزان درجه لنز افزایش می­یابد.

بنابراین در شرایطی که وضوح بینایی مهم باشد ممکن است بخواهید از جنس لنزها ی با ارزش بالاتر Abbe استفاده بکنید در نتیجه می­توانید بر روی لنزهای تراویکس سرمایه­گذاری کنید. همچنین اگر به یک لنز قوی­تر از حد متوسط نیاز دارید از لنزهای تراویکس استفاده کنید. این لنزها از ناهنجاری­‌های آزار دهنده در دید روزانه جلوگیری می­کنند.

جنس لنزها

لنزهای پلاستیکی

مزایا: سبک، مقاوم در برابر ضربه، به­ صورت گسترده­ای تجویز می­شوند.

جنس لنزها ی پلاستیکی بسیار سبک­تر از لنزهای شیشه­ای هستند و به دلیل راحتی، دوام و مقاومت آنها در برابر ضربه به­ صورت گسترده­‌ای تجویز می­شوند. عوامل بسیاری مانند ایمنی، قیمت مناسب و غیره در محبوبیت آنها نقش دارند. این لنزها به دلیل سطح نرمی که دارند به راحتی خراشیده می­شوند به همین دلیل برای جلوگیری از آسیب و خراشیدگی آنها معمولا از یک روکش مقاوم در برابر خراش بر روی سطح آنها استفاده می­شود.

هر نوع رنگ فتوکرومیک را می­توان روی یک لنز پلاستیکی اعمال کرد. در صورت وجود نور زیاد، لنزهای فوتوکرومی تیره می­شوند و با کمبود نور کم‌رنگ­‌تر می­شوند. لنزهای پلاستیکی بسیار بادوام هستند. لنزهای پلاستیکی نشکن هستند و به­ همین دلیل گزینه مناسبی برای کسانی هستند که به صورت فعال در ورزش­ها شرکت می­کنند.

معایب این لنزها: لنزهای پلاستیکی کیفیت نوری کمتری نسبت به لنزهای شیشه­‌ای دارند. اما شاخص ضریب­ شکست بالاتری دارند. به طور معمول لنزهای پلاستیکی از لنزهای شیشه­‌ای ضخیم­‌تر هستند، اما جنس لنزهای پلاستیکی نازکی نیز برای استفاده ­های خاص در دسترس است.

ماده فسفوریل کولین به کار رفته در تولید لنزهای رنگی

مواد فسفوریل کولین (PC) به طور فزاینده­ای در صنعت لنزهای چشمی مورد استفاده قرار می­گیرد. این ماده سازگاری زیستی دارد و به همین دلیل معمولا در ساخت ایمپلنت‌­های پزشکی و پروتز نیز مورد استفاده قرار می­گیرد.

پوشش PC در لنزهای چشمی باعث کاهش تبخیر آب از سطح چشم شما می­شود. این پوشش باعث می­شود چشمان شما برای مدت طولانی هیدراته شود و به همین دلیل به چشم شما راحتی می­بخشد. اگر لنزهای چشمی دیگر شما باعث تحریک چشم شما می­شوند، که معمولا ناشی از ساخت پروتئین و لیپیدها است، باید سعی کنید از لنزهای چشمی که دارای پوشش PCهستند، استفاده کنید. ویژگی زیست سازگاری آن خطر ابتلا به سوزش چشم را به شدت کاهش می­دهد.

لنزهای چشمی که حاوی ماده فسفوریل کولین هستند، بهتر از لنزهای چشمی هیدروژل معمولی باعث کاهش خشکی چشم می­شوند. همچنین می­توان این لنزها را در رنگهای متنوعی تولید کرد. اگر استفاده از لنزهای چشمی دیگر باعث ایجاد خشکی و ناراحتی در چشمان شما می­شوند استفاده از لنزهایی که دارای پوشش PC هستند به شدت توصیه می­شود.

یکی از اصلی­ترین دلایلی که هنگام استفاده از لنزهای چشمی، چشمان شما احساس ناراحتی می­کنند این است که بدن شما در مقابل ورود اشیا خارجی به چشم از خود مقاومت نشان می­دهد. به همین دلیل اطراف لنزهای چشمی با پروتئین­ها، لیپیدها و سلولهای مایع دیگر پوشش داده می­شود.

با این حال، شما می­توانید از این واکنش دفاعی که باعث ایجاد ناراحتی می­شود جلوگیری کنید. اگر از جنس لنزها‌یی که پوشش PC دارند استفاده کنید، بدن شما سعی در مبارزه با آن نخواهد کرد زیرا آن را به عنوان یک ماده خارجی قلمداد نمی‌کند.

لنزهای شاخص متوسط پلاستیکی (Mid-Index)

مزایا: سبک، باریک، مناسب برای اکثر درمانهای چشمی

این لنزها باریک­تر و سبک­تر از انواع لنزهای پلاستیکی هستند. این لنزها برای انواع مختلف درمانهای محافظتی مانند روکش­های فتوکرومیک و ضد انعکاس قابل استفاده هستند. معمولا لنزهای قوی که برای درمان دوربینی استفاده می­شوند باید ضخیم­ باشند. اما استفاده از این نوع لنزها باعث می­شود ضخامت لنز به حداقل برسد، بنابراین مقرون به صرفه‌­تر از لنزهای شاخص بالا هستند.

لنزهای شاخص بالای پلاستیکی (High-Index)

مزایا: لنزهای سبک­تر و باریک­تر برای نسخه­های قوی­تر

این جنس لنزها یک ماده پلاستیکی با شاخص بالا هستند. آنها حتی در استفاده طولانی مدت راحتند و دید واضحی را ارائه می­دهند. استفاده از روکش ضد انعکاس در این لنزها باعث وضوح دید می­شود، مخصوصا در هنگام شب. این لنزها معمولا در برابر خراشیدگی نیز مقاوم هستند.

لنزهای شاخص بالا، نور را با کارایی بیشتری نسبت به لنزهای استاندارد خم می­کنند، به این معنی که از لنزهای باریک­تر و سبک­تر می­توان برای اصلاح نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم استفاده کرد. این امر به ویژه برای افرادی که نیاز به تصحیح بینایی شدید دارند، بسیار مهم است، زیرا لنزهای سنتی ضخیم و سنگین هستند.

تمام لنزهای تجویز شده با خمش نور کار می­کنند به گونه­‌ای که مستقیما نور را بر روی شبکیه چشم متمرکز می­کنند. اگر نقطه کانونی تمرکز نور در جلوی شبکیه چشم قرار بگیرد فرد نزدیک‌­بین است و در دیدن اشیا دور مشکل دارد. اگر نقطه کانونی تمرکز نور در پشت شبکیه چشم قرار بگیرد فرد دوربین است و در دیدن اشیا نزدیک مشکل دارد. لنزهای شاخص بالا که نازک نیز هستند نور را به شکل فوق­العاده‌­ای خم می­کنند. به همین دلیل این لنزها از لنزهای دیگر نازک­تر و سبک­تر هستند.

از جمله معایب این لنزها این است که بسیار بازتابنده هستند به همین دلیل توصیه می­کنیم از یک لنز ضد انعکاسی استفاده کنید همچنین این لنزها از لنزهای معمولی گرانتر هستند.

لنزهای وضوح بالا (HD)

مزایا: لنزهای دیجیتالی سفارشی برای همه نسخه­‌ها

جنس لنزها‌ی HD که به آنها لنزهای دیجیتالی نیز گفته می­شود. مهمترین پیشرفت در مواد متشکله لنزها در 100 سال گذشته محسوب می­شوند. هنگامی که به تفاوت یک تلویزیون قدیمی و آنالوگ با یک تلویزیون جدید و یا تفاوت تلفن­‌های همراه اولیه با تلفن­‌های دیجیتال امروزی نگاه می­کنیم متوجه تفاوت بین لنزهای قدیمی و لنزهای HD می­شویم. یک مطالعه جدید که توسط دانشگاه کالیفرنیا در برکلی انجام گرفته است نشان می­دهد که ترجیح مصرف کنندگان در استفاده از لنزهای HD نسبت به لنزهای معمولی به این دلیل است که این جنس لنزها در هنگام مشاهده اشیا میدان دید وسیع­تری را نسبت به لنزهای معمولی فراهم می­کنند.

لنزهای HD متناسب با نیازهای شما می­توانند رنگ­ها را روشن­تر و شفاف­تر کنند و همه چیز را به شدت فوکوس کنند.

برخلاف لنزهای سنتی، لنزهای HD با استفاده از فناوری رایانه­‌های دیجیتالی و ابزارهای برش الماس ساخته می­شوند که باعث می­شود این جنس لنزها برای چشم هر شخصی سفارشی ساخته شوند. از خواندن و رانندگی گرفته تا استفاده از رایانه، عدم انتخاب لنز مناسب می­تواند بر روی بینایی شما تأثیر بگذارد. لنزهای HD می­توانند سطح بی­‌سابقه­‌ای از تصحیح بینایی را ممکن سازند زیرا این لنزها بر اساس اسکن دیجیتالی چشم­ها طراحی می­شوند. در نتیجه این تصحیح بینایی حاصل شده باعث بهبود بینایی شخص می­شود. هنگام استفاده از این جنس لنزها دیدی واضح­تر و روشن­تر را تجربه خواهید کرد خواه نزدیک‌بین، دوربین و یا آستیگمات باشید. این لنزها نازک و سبک هستند و برای استفاده طولانی حتی با قوی­ترین نسخه­‌ها ایده­‌آل هستند.

لنزهای HD با دو نوع فناوری مختلف ساخته می­شوند: Wavefront  و Free-Form

لنزهای قوس­دار (Free-Form)

لنزهای Free-Form با تجهیزات صفحه تراشی کنترلی کامپیوتری ساخته می­شوند بنابراین بسیار دقیق­تر هستند. این جنس لنزها علاوه بر وضوح بینایی از مزایای زیر نیز برخوردارند.

دید عالی در شب و نور کم: کاهش درخشش و جلوه­‌های هاله­‌ای ناشی از منابع نور متمرکز در شب­ها (چراغ­های اتوموبیل، چراغ­‌های راهنمایی و غیره…)

از کنتراست قابل توجهی برخوردارند: دید واضح­‌تر

دید رنگی استثنایی: به دلیل عبور میزان نور بیشتری از این لنزها، رنگها روشن­‌تر و پر رنگ­‌تر دیده می­شوند.

لنزهای WAVEFRONT

این نوع از لنزهای HD با کمک همان فناوری پیشرفته ساخته شده برای اندازه گیری اپتیک چشم قبل از عمل جراحی چشم لیزیک ساخته می­شوند. Wavefront ابزاری کامپیوتری است که امواج نوری یکنواخت را به چشم می­تاباند امواج منعکس شده از سطح شبکیه چشم منعکس می­شوند. نور بازگشتی از شبکیه چشم برای ارزیابی همه نواقص نوری از جمله بی نظمی­‌های مراتب بالاتر مورد تجزیه و تحلیل قرار می­گیرد. هنگام ساخت این نوع از جنس لنزها این اندازه گیری‌ها در یک فرایند ساخت کنترل شده توسط کامپیوتر برای ساخت لنزهای سفارشی و کیفیت بالا مورد استفاده قرار می­گیرند.

لنزهای پلاریزه

برای ساخت عینک آفتابی معمولاً از لنزهای پلاریزه استفاده می­شود. آنها معمولاً به رنگ­های خاکستری یا قهوه‌­ای موجود هستند اما در بسیاری از رنگ‌­های دیگر نیز موجود هستند. لنزهای قطبی شده عمودی با مسدود کردن نور منعکس شده پلاریزه شده، میزان بازتاب نور را کاهش می­دهند. لنزهای پلاریزه سالهاست توسط صیادان استفاده می­شوند، تا دید بهتری در هنگام بازتابش نور از سطح آب داشته باشند.

لنزهای فتوکروماتیک

لنزهای فتوکروماتیک دارای یک پوشش شیمیایی ویژه هستند که باعث می­شود آنها در مواجه با نورخورشید تیره شده و در محیط­‌های کم نور روشن شوند. لنزهای فتوکروماتیک برای افرادی که مایل به داشتن یک جفت عینک آفتابی با نسخه نیستند بسیار عالی هستند. ویژگی مهم این لنزها این است که در هنگام رانندگی نیز تیره نمی­شوند. شیشه جلوگیرنده مانع از رسیدن اشعه ماورابنفش به لنز می­شود.

روکش­های ضد انعکاس لنزها

برای کاهش میزان بازتاب داخلی و خارجی روی سطح لنز از یک لایه ضد انعکاس در لنزها استفاده می­شود. این لایه میزان نور منتقل شده از طریق لنز را افزایش می­دهد و این باعث بهبود کیفیت بینایی می­شود. روکش ضد انعکاسی همچنین باعث کاهش درخشش و هاله­های ناخواسته در شب می­شود. در حالی که هر کسی می­تواند از یک پوشش ضد انعکاس بهره­‌مند گردد، این روکش به ویژه برای افرادی که از لنزهای قویتری استفاده می­کنند، بسیار مفید است، به خصوی افرادی که در شب کاهش بینایی دارند.